İznik Gölü ve Sualtı Bazilikası

İznik Gölü

Yüz ölçümü 298 km², denizden yüksekliği 85 m olan İznik Gölü; Türkiye'nin beşinci, Marmara Bölgesi'nin en büyük gölüdür. Eski çağlarda Askania ismi ile anılan göl Orhangazi ve İznik ilçelerine kıyısı vardır. Suyu tatlı olan tektonik gölün derinliği kuzeyden güneye doğru artar ve en derin yeri 65 m.'dir. İznik Gölü'nde başta yayın balığı olmak üzere levkit, sarı sazan, gümüş balığı avcılığı yapılır. İznik Gölü Bursa'nın sporları merkezlerinden bir tanesidir. Yıl içerisinde farklı dönemlerde yelkencilik, kano, kürek sporları ve birçok su sporları faaliyetleri gerçekleştirilmektedir. Ayrıca İzzet Peşte Su Spor Tesisi, Çakırca Köyü Sahili ve su altı bazilikasının bulunduğu alan başta olmak üzere gölün birçok yerinde ekinoks tarihlerinde gün batımının eşsiz güzelliğini izleme fırsatı bulabilirsiniz.

İznik Sualtı Bazilikası

2014 yılının başlarında Bursa Büyükşehir Belediyesi’nin “Tarihî Kültürel Mirası Tespit ve Havadan Fotoğraflama Çalışmaları” esnasında göl içindeki kalıntılar keşfedilmiştir. Su altı arkeolojisi alanında son yıllardaki en önemli keşiflerden birisi olmuş ve aynı yıl içerisinde Amerika Arkeoloji Enstitüsü (AIA) tarafından yayınlanan “Archaeology Magazine” isimli dergide 2014 yılının en önemli 10 keşfi arasında gösterilmiştir.

Bazilika, kıyıdan yaklaşık 50 m açıkta, 2-3 m derinlikte su altında bulunmaktadır. Yapı, yaklaşık 41 m uzunluğa, 18,5 m genişliğe sahiptir. Dikdörtgen planlı yapı doğu-batı doğrultulu olup, üç nefli, atrium, narteks, apsis ve pastophorium mekânları ile Erken Hıristiyanlık dönemi dinî mimarisi açısından önemli olan bazilikal planlı kilise, bema duvarının altında uzanan mezarlarda bulunan sikkelere göre MS 4-5 yüzyılda inşa edilmiş olmalıdır. Alandaki çalışmalarda İznik ilçesinin Antik dönemi ile ilgili belirsiz olan üç farklı konuya cevap aranmaktadır:

Sur duvarlarının dışında ve İznik Gölü kıyısında şehit edildiği bilinen Aziz Neophytos anısına inşa edildiği rivayet edilen kayıp kilise burası olabilir mi?
Hıristiyanlık dininin dört büyük mezhebinin de tanıdığı I. Konsil MS 325 yılında İznik’te (= Nikaia) toplanmıştır. Toplantı yapılan Senatus Sarayı’nın yeri günümüzde hâlâ gizemini korumaktadır. Vatikan müzelerinden birisi olan Cappella Sistina’da yer alan freskodaki betimin işaret ettiği toplantı salonu burada olabilir mi?
Yazılı kaynaklara göre, Roma İmparatoru Commodus’un (MS 180-192) emri ile MS 183 yılında kent surlarının dışında mimar Baktyanus’un Apollon Tapınağı inşa ettiği bilinmektedir. Kalıntıların bulunduğu alanda yapılan yüzey araştırmaları ve kazılar esnasında Erken dönem sikkeleri, çanak çömlek parçaları ve mermer sütun tamburları bulunmuştur. Apollon Tapınağı, bazilikal planlı kilisenin altında olabilir mi?

Bazilikaya yönelik su altı kazı ve araştırmaları 2015 yılından itibaren Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Bursa Büyükşehir Belediyesi'nin sağladığı desteklerle, İznik Arkeoloji Müzesi Başkanlığı'nca yürütülmektedir.